درمان اندومتریوز

اندومتریوز چیست 

اندومتریوز زمانی اتفاق می افتد که بخشی از بافت داخل رحم که اندومتر نام دارد در خارج از بافت داخل رحمی (اندومتر) رشد کند، بدین صورت توده های خوش خیمی را به وجود می آورد که باعث بروز مشکلاتی می شود که گاهی بسیار جدی است. این سلول های اندومتری می توانند در همه جا رشد کنند ولی بیشتر در نواحی داخلی دستگاه تناسلی رشد می کنند. آن ها با اتصال به نواحی مختلف شروع به تکثیر کرده و توده خوش خیمی ایجاد می کنند. بیشتر از نقاط دیگر وارد حفره های لگنی می شوند و رشد می کنند.

علت اینکه چرا بافت اندومتر، همچین مشکلی ایجاد می کند این است که بافت داخلی رحم در طول ماه ضخیم می شود تا در دوره قاعدگی ریزش کند، به علت جدا شدن و ریزش این بافت، احتمال رفتن آن به داخل حفره های لگنی و دیگر بخش ها بسیار زیاد است. در نتیجه اندومتریوز اتفاق می افتد. متأسفانه روز به روز بر تعداد کسانی که این مشکل را دارند افزوده می شود، یکی از بدترین عوارض اندومتریوز در طولانی مدت، نازایی است که بسیاری از زنان را در سرتاسر دنیا رنج می دهد.

علل ایجاد اندومتریوز

اندومتریوز علل مختلفی دارد که به بررسی آن می پردازیم. اصلی ترین عامل اندومتریوز، خونریزی های دوره قاعدگی ست که همانطور که ذکر کردیم در بالا، بافت اندومتر رحمی را به علت ریزش به همراه خود دارد، وقتی سلول های این بافت بتوانند وارد حفره لگنی شوند به تنهایی شروع به تکثیر کرده و در ناحیه ی جدیدی که پیدا کرده اند سکنا می گزینند و به همین دلیل بافت اندومتریوز لگنی شکل می گیرد.

در بسیاری از موارد سیستم ایمنی فرد، این مشکل را تشخیص داده و این توده های سلولی کوچک نوپا را از بین می برد، اما در مواردی نیز پیش می آید که ضعف در عملکرد سیستم ایمنی فرد، باعث باقی ماندن این اختلال می شود و این توده بزرگ می شود. اگر این سلول ها توسط مایعات بدن به دیگر بخش های بدن منتقل شوند می توانند سبب ایجاد اندومتریوز شوند و به بافت های دیگر هم آسیب برسانند.

گاهی خونی که باید از بدن خارج شود، به جای خروج از بدن به سمت لوله های رحمی رفته و در حفره لگنی می ماند و همانجا بر تعدادشان افزوده شده و سبب ایجاد بافت اندومتریوز می شود.

عوارض اندومتریوز

• از اصلی ترین عوارض اختلال اندومتریوز، نازایی می باشد که مشکل اغلب بانوانی که نمی توانند باردار شوند، همین اختلال می باشد.

•  اگر این بافت در مسیر ادرار ایجاد شده باشد می تواند سبب اختلالاتی در مسیر ادرار شود.

• گاهی به علت بزرگ شدن این توده سلولی، بخش از اجزای داخلی دستگاه تناسلی تحت فشار قرار می گیرد و سبب ایجاد حس درد در آن ناحیه می شود که حتما باید آن بافت خارج شود.

• یکی از عوارض بد اندومتریوز، در برخی مواقع سرطان تخمدان می باشد، افرادی که دچار اندومتریوز هستند بیشتر مستعد سرطان تخمدان هستند.

• اگر اندومتریوز در مسیر خروج راه پریود ایجاد شود، حتما نیاز به جراحی دارد، زیرا سبب خارج نشدن خون پریود و دردهایی در ناحیه شکم می شود.

• در بعضی مواقع نیز در مسیر لوله های رحمی ایجاد می شود و سبب نازایی می شود، زیرا در این شرایط اجازه نمی دهد تخمک و اسپرم با هم برخوردی داشته باشند.

• در مواقعی که فرد مبتلا به عفونت های مزمن لگنی می باشد، بیشتر از مواقع دیگر مستعد درگیر عفونت های لگنی می شود.

• دردهای شدید و مزمن در ناحیه لگنی و یا خونریزی های کلی و یا در حد لکه بینی، از دیگر عوارض اندومتریوز هستند.

علائم اندومتریوز

علائمی که قصد داریم ذکر کنیم، دلیلی بر قطعیت این موضوع نیست که فرد حتما دچار اختلال اندومتریوز شده است، بلکه این علائم در بسیاری از زنانی که اندومتریوز دارند، همزمان دیده شده است.

• زنانی که اقدام به بارداری می کنند و ناتوان هستند در برخی موارد پس از مراجعه به پزشک و انجام آزمایش های گوناگون متوجه می شوند اندومتریوز دارند.

• این گروه از زنان دچار سندرم های شدید قاعدگی می شوند، آن ها معمولاً خونریزی های کم را به همراه درد های شدید تجربه می کنند.

• احساس دردهای لگنی بی علت، قطعاً نیاز به بررسی دارد. در برخی موارد بافت های اندومتریوز انقدر نزدیک به پوست هستند که با معاینه لگنی، فرد احساس درد می کند و بافت اندومتریوز مشخص می شود که البته با انجام آزمایش های بسیار می توان به وجود این بافت پی برد.

• گاهی پریود نشدن به علت مسدود شدن راه خروج پریود، می تواند از علائم این مشکل باشد.

• بسته به اینکه بافت اندومتریوز در کجای حفره شکمی تشکیل شده است، فرد می تواند علائم مختلفی را تجربه کند، برای مثال در زنی که بافت اندومتریوز در خروجی مسیر پریود تشکیل نشده امکان مسدود شدن راه پریودی نیست.

اندومتریوز و نازایی

• بسیاری از زنان تنها زمانی می فهمند که دچار اندومتریوز هستند که اقدام به بارداری می کنند و نمی توانند باردار شوند.

• متأسفانه مشکل اندومتریوز به گونه ای است که ممکن است مسیر لوله های رحمی را ببندد و سدی برای لقاح تخمک و اسپرم می شود، بدین صورت سبب نازایی می شود.

• ایجاد این اختلال می تواند به گونه ای باشد که اندام های درونی حفره لگنی را بهم بچسباند و سبب چسبندگی آن ها شود.

• اندومتریوز می تواند با تغییرات هورمونی همراه باشد که خود این موضوع سبب به هم خوردن چرخه قاعدگی می شود و امکان بارداری را کاهش می دهد.

• در بسیاری از زنانی که اندومتریوز دارند، لقاح باید به صورت آزمایشگاهی صورت بگیرد و سپس سلول تخم درون رحم مادر قرار بگیرد.

• گاهی نیاز است که جراحی صورت بگیرد و پس از باز کردن شکم بافت اندومتریوز برداشته شود.

• طب سوزنی از دیگر روش های بهبود و درمان اندومتریوز است.

چه کسانی بیشتر در معرض اندومتریوز هستند؟

• طبق تحقیقات انجام شده، مسئله ژنتیک در اینجا نیز مطرح است، افرادی که خواهر و یا مادرشان دارای اندومتریوز هستند بیشتر در معرض ابتلا به اندومتریوز هستند.

• اختلال اندومتریوز بیشتر در افراد لاغر دیده می شود، هر چند که در افراد چاق نیز به وفور دیده شده است.

• مصرف دخانیات و نوشیدنی های الکلی نیز همچون همیشه به عنوان یکی از مسائلی که سبب آسیب به دستگاه تناسلی زنان می شود مطرح است و می توانند سبب برخی مشکلات نیز شوند.

• بلوغ زودرس و از طرفی، یائسگی دیرموقع نیز می توانند باعث ایجاد اندومتریوز شوند.

• یکی از مهمترین علل اندومتریوز ماندن خون پریود و بافت های اطرافش که ناشی از ریزش دیواره رحم است، می باشد. وقتی که خون پریود در رحم باقی بماند، فرصت بیشتری برای رفتن به نقاطی که می توانند محل مناسبی برای رشد و تکثیر آن ها باشد، پیدا می کنند.

تشخیص اندومتریوز

معاینه لگنی در تشخیص برخی از انواع اندومتریوزها مؤثر است ولی برای اطمینان از وجود این اختلال سونوگرافی و آزمایش خون برای تعیین سطح CA125 صورت می گیرد. اگر همچنان پزشک مطمئن نباشد ، فرد باید اقدام به لاپاراسکوپی کند، طی لاپاراسکوپی دوربینی به داخل رحم و بافت های اطرافی ارسال می شود و از تمامی این نواحی فیلمبرداری می شود. بدین صورت پزشک مطمئن می شود که فرد دچار اختلال اندومتریوز است یا خیر.

روش درمان اندومتریوز

بسته به اینکه فرد چه زمانی متوجه بیماریش شود، روش درمانی خاصی تجویز می شود. هر چند که در دوره یائسگی و بارداری از علائم اندومتریوز کم می شود ولی در بقیه مواقع ممکن است علائمش تشدید نیز شوند. استفاده از مواد غذایی مفید گوناگون به ویژه سبزیجات و میوه جات می تواند در بهبود شرایط و پیشگیری از ایجاد این بافت ها مفید باشد.

برای درمان اندومتریوز، هورمون درمانی از درمان های رایج است. زیرا همانطور که گفتیم اندومتریوز از سلول های اندومتر رحمی تشکیل شده است که در خون پریود به وفور یافت می شود، هنگامی که فرد به صورت منظم پریود شود، می توان از اندومتریوز تا حدودی جلوگیری کرد، زیرا در برخی موارد خون پریود موجود در رحم بیش از اندازه باقی می ماند و باعث می شود فرصت کافی به این سلول ها برای تشکیل بافت اندومتریوز داده شود.

در مواقع اورژانسی و حاد، فرد باید اقدام به لاپاراسکوپی کند، در این مواقع در حینی که دوربینی وارد رحم و یا بافت های اطراف می شود، همزمان نیز بافت اندومتریوز از ناحیه مشخص جدا می شود.

سؤالات رایج در مورد اندومتریوز

 آیا با وجود اندومتریوز می توان باردار شد؟

بله، ولی در صورت نبودن امکان لقاح باید در آزمایشگاه این اتفاق بیفتد، سپس آن را به درون رحم منتقل کنند.

آیا مواد غذایی نادرست می تواند در ایجاد اندومتریوز مؤثر باشد؟

هر چند که هیچ منبع قاطعی برای تأیید این موضوع وجود ندارد، ولی استفاده از مواد غذایی سالم و داشتن رژیم غذایی سرشار از مواد مورد نیاز بدن، بسیار مؤثر می باشد و از بروز بسیاری از بیماری ها پیشگیری می کند.